Bir arkadaşınızla en sevdiğiniz filmin neden “harika” olduğu üzerine tatlı bir atışma yaşadığınızı hayal edin. Siz filmin derin karakter gelişiminden bahsediyorsunuz. Karşınızdaki ise gözlerini devirip, “Ne yani, sadece efektleri patlamadan ibaret olan filmleri mi seviyorsun? Senin için kalite sadece gürültü mü demek?” diye çıkışıyor.
O an beyninizde bir alarm çalmaya başlar: Ben bunu söylemedim ki!
İşte o an, siz farkında olmasanız da, tartışmaların en yaygın, en sinsi ve en yıkıcı mantık hatasıyla karşı karşıyasınızdır: Saman adam Argümanı.
Peki, insanlar neden bu kadar sık Saman adam yaratma tuzağına düşer? Cevap, beynimizin kendini haklı çıkarma ve enerjiyi koruma isteğinde saklıdır.
Saman adam argümanı
Saman adam (Straw-Man) Argümanı, adını tarlalarda kuşları korkutmak için kullanılan zayıf, içi samanla doldurulmuş cansız maketten alır. Mantık dünyasında ise anlamı şudur:
- Rakibin gerçek argümanını almak: Karşı tarafın söylediği şeyi dinlemek.
- Basitleştirmek/çarpıtmak: Orijinal argümanı kasten veya yanlışlıkla basitleştirerek, abartarak ya da bağlamından kopararak daha zayıf, çürütülmesi kolay yeni bir versiyonunu (Saman adamı) yaratmak.
- Saman adamı yıkmak: Kolayca yenebileceği bu zayıf, uydurma versiyonu coşkuyla çürütmek.
- Zafer ilan etmek: Bu sayede, orijinal (ve güçlü) argümanı yenmiş gibi görünmek.
Bu yöntem, teknik olarak tartışmayı kazanmaya benzer, ancak gerçeğe bir milim bile yaklaşmaz.
Günlük hayattan basit örnekle saman adam
Bu mantık hatası, sadece politik tartışmalarda değil, günlük hayatımızın her anında gizlenir.
Örnek senaryo;
- Orijinal argüman: “Biraz kilo vermek için akşamları karbonhidrat tüketimini azaltmayı düşünüyorum.”
- Saman adam: “Yani sen şimdi, bütün hayatımız boyunca ekmek ve makarnadan nefret ederek, açlıktan ölecekmişiz gibi mi yaşayacağız? Bu kadar katı kurallara gerek yok!”
Orijinal fikir sadece azaltmayı içerirken, Saman adam bunu tamamen yasaklamaya (açlıktan ölmeye) dönüştürüp, kolayca saldırılacak hale getiriyor.
Saman adam tuzağına düşmemek için pratik yollar
Saman adam argümanından korunmak (ve onu kullanmaktan kaçınmak) hem kendi iletişimimizi hem de ilişkilerimizi iyileştirir.Sizin argümanınız Saman adama dönüştürüldüğünde paniğe kapılmayın.
- Düzeltin ve sınır çizin: Sakin bir şekilde durun ve karşı tarafa şunu söyleyin: “Durun, ben bunu söylemedim. Benim argümanım, [Çarpıtılan Fikir]’i değil, [Orijinal, Güçlü Fikir]’i içeriyordu.”
- Çarpıtmayı iptal edin: Örneğin, “Ben tüm karbonhidratları yasaklamaktan değil, sadece akşam porsiyonlarını küçültmekten bahsediyordum. “Bu, saman adamı anında yakıp yok eder ve tartışmayı tekrar orijinal yörüngesine oturtur.
Saman adam argümanı, kısa vadede “haklı” hissetmenizi sağlayan tatmin edici ama boş bir zaferdir. Tıpkı bir kağıttan kaleyi devirmek gibi, kolaydır ama hiçbir değeri yoktur.
İlginizi çekebilir: Bilgi uçurumu teorisi düşünme yöntemi
The post Saman adam düşünme yöntemi appeared first on Uplifers.
